Kadzielnia to charakterystyczne dla krajobrazu Kielc wzgórze o wysokości 295 m npm usytuowane w południowej części miasta. Na zboczach wzniesienia występowały rośliny służące do sporządzania kadzideł – stąd nazwa. Od XVIII wieku wydobywano tu wapienie dla celów budowlanych. W roku 1886 wybudowano trzy piece do wypalania wapna. W 1938 roku zakłady Kadzielni zatrudniał 200 pracowników, którzy wydobywali skałę wapienną do produkcji nawozów, topnika dla przemysłu hutniczego, wapienia dla przemysłu cukrowniczego i mieliwa wapiennego dla hut szkła.
Tworzące Kadzielnię wapienie powstały w erze paleozoicznej, w okresie młodszego dewonu. Zawierają bardzo bogatą i różnorodną faunę kopalną, zostały tu odnalezione między innymi nieznane wcześniej z obszaru Polski gatunki ryb pancernych. Ponieważ procesy krasowe rozwijały się w obrębie wapieni dewońskich w ubiegłych epokach geologicznych, dlatego kras występujący na Kadzielni określa się mianem kopalnego. Ochroną rezerwatową objęta jest Skałka Geologów, będąca szczytem pierwotnego wzgórza, jest to rezerwat ścisły o powierzchni 0,60 ha.
Pierwszy rezerwat został utworzony w 1931 roku na podstawie umowy między Delegatem Ministerstwa Oświaty do Spraw Ochrony Przyrody, a właścicielem kamieniołomu. Po wojnie rezerwat został utworzony w 1946 roku orzeczeniem Wojewody Kieleckiego. Od 1962 roku zaprzestano eksploatacji kamieniołomu, a cały teren przystosowano dla celów rekreacyjno-wypoczynkowych.
Kadzielnia nie od dziś jest miejscem spacerów i zainteresowania turystów. W 1824 roku powstał pierwszy projekt urządzenia na Kadzielni parku i ogrodu botanicznego. Ale rozpoczęcie realizacji tego planu nastąpiło dopiero w latach siedemdziesiątych XX wieku. Wybudowano sieć alejek spacerowych i punkty widokowe. W wyrobisku, w pobliżu rezerwatu powstał amfiteatr na 5000 miejsc oddany do użytku w 1971 roku w czasie obchodów IX wieków Kielc. Przez pewien czas funkcjonowało w nim szerokoekranowe kino, a tradycyjnie odbywają się tu koncerty Harcerskiego Festiwalu Kultury Młodzieży Szkolnej, który organizowany jest w miesiącach wakacyjnych.
Na tzw. wzgórzu harcerskim 22 lipca 1979 roku odsłonięto pomnik Bojowników o Narodowe i Społeczne Wyzwolenie. Dno wyrobiska przez wiele lat wypełniała woda, dodająca uroku temu miejscu. Kolor wody sprawił, że jezioro uzyskało nazwę Szmaragdowego. Po utworzeniu się leja depresyjnego woda na wiele lat zanikła, ale ostatnio znów wypełnia dno wyrobiska. Kadzielnia to także znakomity punkt widokowy na okolicę.
Kadzielnia to przede wszystkim ciekawy obiekt ze względów geologicznych, występują tu wykształcone wapienie rafowe zawierające wiele skamieniałości korali ramienionogów, głowonogów i ryb pancernych, zjawiska tektoniczne i mineralizacyjne w formie luster tektonicznych. Na Kadzielni obok krasu kopalnego występują zjawiska krasowe w postaci schronisk, lejów i jaskiń, których jest tu 25. 16 jaskiń znajduje się w Skałce Geologów, 9 w ścianie wschodniej dawnego kamieniołomu i 1 w pobliżu amfiteatru.
Najdłuższą jaskinią na Kadzielni była Szczelina, która miała 180 metrów długości. Prowadziły do niej dwa otwory znajdujące się we wschodniej ścianie, odsłonięte podobnie jak większość w czasie eksploatacji wapieni. W 1959 roku jaskinia została spenetrowana przez kieleckich speleologów: W. Króla i B.W. Wołoszyna, potem przez kilka lat prowadzono w niej obserwacje mikroklimatyczne i faunistyczne. Tylko gdzieniegdzie spotkać można niewielkie nacieki w postaci polew. W latach sześćdziesiątych XX wieku, zaraz po odkryciu jaskini, zobaczyć można było niewielkie stalaktyty. W jaskini znajdowały się komory o dużych rozmiarach, na przykład Wysoka mająca 8 metrów wysokości i 5 metrów długości. Bogata jest fauna jaskini. Stwierdzono tu występowanie nietoperzy: nocka dużego, nocka rudego, gacka szarego, nocka Natterera, nocka Brandta, gacka brunatnego, mopka, mroczka późnego. W jaskini obserwowano występowanie pająków, muchówek, motyli i równonogów.
Tekst pochodzi z przewodnika „Kielce. Niezwykłe miejsca” – autor: Michał Paszkowski